Page 8 - COSMILIFE4

K O ZMETİK SEK T ÖR VE BİLİM DERGİSİ

PLASEBO ETKİSİ

PEKİ YA ARDINDAKİ BEYİN?

Latince “hoşnut etmek” anlamına gelen plase- Plasebo kelimesinin tıpta ilk kullanımı ise 18. bireylerde acıyı azaltma konusunda oldukça ba-
bo kelimesi, ilk olarak 14. yüzyılda cenazelerde yüzyılın sonlarına kadar uzanıyor. İngiliz tıp yaza- şarılı olduğu ortaya koyulmuştur.
kiralık olarak yas tutanları nitelemek için kul- rı ve eczacı John Quincy tarafından 1717 yılında
lanılmıştır. yazılan Lexicon Physico-Medicum’un 1811’deki Plaseboların, beynimizi nasıl aldattığı henüz tam
baskısında plaseboya dair şu tanımlama yapılı- olarak anlaşılamamıştır. Ancak plasebo etkisi,
Bir annenin, dizlerini yaralamış minik çocuğunu yor: “Hastaya fayda sağlamaktan ziyade mem- beynimizin çevre hakkında hızlı kararlar alma-
avuttuğu cümlelerden... Hatta çocukluğunuza nun etmek için verilen herhangi bir ilaç.” Ancak sına ve varsayımlar yapmasına olanak tanıyan
döndüğünüzde bu öpücüğün ardından acını- geçmişteki hekimler, günümüzde modern inert evrimsel bir adaptasyon olabilir. Şöyle düşünün,
zın hafiflediğini bile hatırlayabilirsiniz. Plasebo (etkisiz) maddelerin kullanımı yerine etkisiz ol- çevrenin bize sunduğu her bir uyaranı analiz et-
etkisi, yiyecek, içecek, ilaç, sosyal aktiviteler ve duğunu düşündükleri tedavileri kullanma eği- mek zorunda kalsaydık; muhtemelen delirirdik.
çok daha fazlası için yapacağımız tercihleri be- limindeydiler.
lirleyen ve yaşamımızın neredeyse her yönünü FRONTAL KORTEKS DEJENERASYONU
etkileyen güçlü bir psikolojik fenomendir. Çeşitli araştırmalarla; depresyon, uyku bozuk- PLASEBO ETKİSİNİ ORTADAN KALDIRIYOR
lukları, Parkinson hastalığı ve ağrı dahil olmak
Latince “hoşnut etmek” anlamına gelen plasebo üzere çok çeşitli tıbbi vakaların plasebolara uy- Bilim insanları, plasebo etkisinin psikolojik me-
kelimesi ilk olarak, 14. yüzyılda cenazelerde ki- gun olduğu ileri sürülmüştür. Plasebo etkisinin, kanizmalarının hem bilinçli beklentilerde hem
ralık olarak yas tutanları nitelemek için kullanıl- gerçek ilaç tedavisi uygulanarak şurup verilen ve de öğrenmede yattığını belirlediler. Her ne kadar
mıştır. Bu kişiler, genellikle cenaze sırasında yas akyuvar hücresi sayısı arttırılan hastalara benzer bilinçli beklentiler ve öğrenme birbirinden ayrık
tutmak için ilâhiler eşliğinde ağlamaya başlar ve şekilde bağışıklık sisteminde somut değişiklikler olaylar olmasa da birbirine büyük oranda bağ-
profesyonel yas tutanlar ölen kişinin ailesinin sağladığı gösterilmiştir. Dikkat çekici bir şekilde, lıdırlar. Örneğin, bir ilacın ağrımızın seviyesini
üyeleri yerine geçerdi. Burada plasebo kelimesi, Parkinson hastalığı olan hastalarda, etkisiz şeker azaltacağına dair bir beklenti oluşturduğumuz-
değer kaybı ve yerini alma, ikâme etme anlamı hapları aldıktan sonra titreme ve kas sertliği du- da, beynimiz ağrının hafifletilmesinden sorumlu
da taşıyordu. rumlarının durduğu görülmüştür. Benzer şekil- olan endojen endorfinleri salgılar.
de, ayna terapilerinin uzvunu kaybetmiş ampute

Sayfa | 8