Page 9 - COSMILIFE4

www .k uad. or g YIL:2 SA YI:4 ŞUBA T 2024

Öte yandan, öğrenme süreci de içsel bir beklenti da, algılanan tedavi etkinliğini etkileyebilmiştir. açıklamanın veya plasebo hasta gruplarından
ve onu takip eden bir plasebo yanıtı oluşturmak gizlemenin geleneksel uygulamalarından çok
için çevresel ve sosyal ipuçlarını entegre etmeyi Öte yandan, plasebo etkisinin işe yaraması için da farklı olmayabildiğini ortaya koyuyor.
içerir. Tıpkı Pavlov’un köpeklerindeki klasik ko- kişinin plasebodan haberdar olmaması gerektiği
şullanmada olduğu gibi tekrarlanan öğrenme konusunda yaygın bir inanış bulunuyor. Ancak Tüm bu araştırmalara rağmen, akıllara hâlâ çok
koşulları örgülerini deneyimlemek, kişinin bi- 2017 yılında Pain’de yayımlanan bir araştırma, fazla soru geliyor. Örneğin, bazı insanlar plasebo
linçsiz fizyolojik süreçleri etkilenmiş bir biçimde bunun doğru olmadığını gösterdi. Yapılan ça- etkisine daha mı yatkın? Eğer öyleyse, bunda
tepki vermesine neden olur. lışmada, plasebo aldıkları bildirilen ve plasebo genetik yapının bir etkisi var mı? Plasebonun
etkisinin detaylı açıklamalarının yapıldığı katı- kalıcılığı hakkında ne söylenebilir? Ne kadar süre
2017 yılında Annual Review of Neuroscience’da lımcıların, sahte ilaçlar verildiği söylenmeyen boyunca etkisi sürüyor ve bu süre diğer plasebo
yayımlanan araştırmada, plasebo etkisine katılımcılara kıyasla ısı kaynaklı ağrıda önemli türlerinde de aynı mıdır? Ağrı kesici bir plasebo-
aracılık eden ana oyuncunun beynimizin vent- ölçüde rahatlama yaşadıkları gösterildi. ya tepki veren bir kişi, antidepresan bir plasebo-
romedial prefrontal korteksi (vmPFC) olduğu ya da aynı şekilde bir tepki verir mi? Bunlar hâlâ
ortaya koyuldu. Bununla birlikte, dorsolateral Tüm bu şaşırtıcı sonuçlar, plasebo etkisinin kor- merak ettiğimiz bazı sorular.
prefrontal korteks, lateral orbitofrontal korteks, kunç etkilerinin ve öğrenilecek daha ne kadar
periakuaduktal gri alan, rostroventral medulla çok şey kaldığının bir kez daha altını çiziyor. Bu- Sonuç olarak, plasebonun klinik çalışmalarda
ve nukleus akümbens-ventral striatum da önem- nun yanı sıra, Pain’de yayımlanan bu araştırma güçlü bir silah olduğunu biliyoruz. Buna rağmen,
li diğer alanlar olarak gösteriliyor. aynı zamanda da, daha etik olarak tasarlanmış etkilerinin tahmin edilemeyen değişkenliği, pla-
plasebo kontrollü çalışmalara kapı açmaktadır. sebo etkisinin tam olarak ne zaman ve ne kadar
Yani plasebo etkisinin altında yatan kompleks Çünkü plasebo kontrollü çalışmalarda, potansi- süreyle çalışacağını daha iyi anlamamızı sağ-
nöronal devreler, frontal korteks gibi beynin yel olarak faydalı olan tedaviyi hastalara uygu- layan daha fazla araştırmanın yapılmasını da
daha üst düzey işlemlerden sorumlu bölgeleri- lamamanın doğası gereği etik olmadığı kabul zorunlu kılmaktadır.
ni ve solunum gibi bilinçsiz süreçlerin merkezi edilir. Ancak bu araştırma sonuçları, tamamen
olan beyin sapını içerir. İlginç bir biçimde, araş-
tırma verileri, plasebo etkisinin --frontal kortek-
sin dejenerasyonuna bağlı olarak-- Alzheimer
hastalarında ve frontal korteks fonksiyonlarının
transkraniyal manyetik stimülasyon yoluyla hari-
ci olarak baskılanmasına maruz kalan bireylerde
olmadığını gösteriyor.

Vücudun doğal analjezi (morfin) sistemi olan
endojen opioid sistem ve bu sistemin plaseboya
bağlı analjezik rolü, belki de plasebo etkisinde
üzerine en çok çalışılmış nörotransmitter sis-
temidir. Yapılan araştırmalarda, bir opioid re-
septörü karşıt etkini olan naloksonun (morfinin
antagonisti), plasebo ağrı kesicilerinin etkilerini
ortadan kaldırdığı sonucuna ulaşıldı.

PLASEBONUN PSİKOLOJİK
MEKANİZMALARI

Plasebonun arkasındaki karmaşık psikolojik
mekanizmalar göz önüne alındığında çeşitli
faktörlerin plasebonun gücünü değiştirebildiği
ortaya çıkıyor.

Sosyal etkileşimin, tedaviye ilişkin önyargılı fi-
kirleri teşvik ettiği için plasebo etkisi üzerinde
gerçek bir etkisinin olduğu görülüyor. Örneğin,
yapılan bazı deneylerde, geleneksel ve sahte
Çin akupunkturu (akupunktur olmayan nokta-
lara yüzeysel iğneleme) uygulanan her iki hasta
grubunda da benzer faydaların yaşandığı görül-
müştür. Bununla birlikte, hekimin tutumu, yet-
kinlik konusunda sergilediği görünümü, hapların
maliyeti, markası, şekli, boyutu, rengi ve tadı

Sayfa | 9