Page 17 - COSMILIFE2

www .k uad. or g YIL:1 SA YI:2 MAR T 2023

gibi çeşitli kalıcı organik kirleticileri ve içilmesi en kötüsü. kısmının ise atıklar, çöpler ve kanalizasyon
aracılığıyla karada yer aldığı, çok küçük
zehirli pestisitleri (tarım ilaçları) emerek 7 numara: Diğer moleküller olduğundan dolayı rüzgarla
yüzeylerinde taşıyabilmektedir. Mikron
boyutundaki plastikler; bu organik Yukarıdaki sınıfların dışında kalan, bazen kolaylıkla dağılabildiği bilinmektedir.
kirleticilerin besin zinciri yoluyla bir üst karma olanların sınıfı. Bunların nasıl toksik Dünya çapında kontaminasyon derecesinin
sınıftaki canlılara aktarılmasına aracılık kimyasallar içerebileceğini tahmin etmek anlaşılması için bir örnek vermek gerekirse,
tüm ülkelerden alınan musluk suyu
etmektedir. zor değil. En azından BPA ve yeni bir bisfenol
türü olan BPS içerdikleri söylenebilir. analizlerinde mikroplastiklerin bulaşma
3, 6 VE 7 NUMARALI BPA’nın birçok zararından en önemlileri oranının %83 olduğu tespit edilmiştir.
PLASTIKLERDEN UZAK DURUN obezite ve insülin direncine neden ABD’de bu oran %94 olarak en üst
1 numara: Polietilen Terefitalat ( olmasıdır.” seviyededir.
Polyethylene Terephthalate) (PET) Plastikte sağlık için en önemli tehlike Mikroplastiklerin özellikle tuzda, midye,
Su, meşrubat, meyve suyu, ağız gargarası, Bisphenol A (diğer adıyla BPA) denen balık gibi su ürünlerinde, şeker, bal, hatta
bira, soda gibi içeceklerde ve iç/dış hava
sporcu içeceği şişelerinde kullanılıyor. PET madde. Bu madde polikarbonatı çok örneklerinde mevcut olduğu da bilinen bir
güvenli kabul ediliyor ancak üretiminde sert ve cam gibi parlak hale getirmek gerçek.
zehirli bir metal olan antimon ve brom için kullanılıyor. Bundan böyle plastik
kullanılıyor. Güneş ışığına, yüksek ısıya kaplardaki satın alacağınız yoğurttan, süte Viyana Üniversitesi Tıp Fakültesince
veya değişik pH düzeylerine maruz kalması suya kadar pek çok ürününün altında yazan yürütülen bir pilot araştırmada, Finlandiya,
antimon ve brom salınımına neden olabilir. numaralara dikkat edin. Bu ufak ayrıntılar İtalya, Japonya, Hollanda, Polonya, Rusya,
Bu da merkezi sinir sisteminde sorunlara yol sizin daha sağlıklı ve hastalıklardan uzak bir İngiltere ve Avusturya’dan 8 gönüllünün
açabileceği gibi birçok psikolojik semptom yaşam sürmenize yardımcı olabilir. dışkısı bir hafta süreyle takip edilerek
da ortaya çıkabilir. MIKROPLASTIKLER HER YERDE tümünde mikroplastikler bulunduğu tespit
edildi. Mikroplastiklerin sindirim sistemine
2 numara: Yüksek Yoğunluklu Polietilen 5 mm’den küçük olan plastik parçacıklarına bulaşmasının bazı balıklarda ve farklı
(High Density Polyethylene) (HDPE) “mikroplastik” denir. Kullanım esnasında hayvan türlerinde hasara sebep olduğu
Genellikle süt, su, meyve suyu, temizlik oluşan 5mm’den küçük plastik döküntüleri bilinmekteyse de bunun insan sağlığı
maddeleri ve şampuan şişelerinde kullanılır. ve kozmetiklerde kullanılan microboncuklar açısından ne gibi sonuçlar doğuracağı
Östrojen benzeri kimyasalların açığa birincil, kıyafetlerdeki sentetik tekstil lifleri, henüz net değildir ve bu konuda daha ileri
çıkmasına neden olur. araç lastiği döküntüleri ve plastik atıklar ise araştırmalar yapılması gerekmektedir.
3 numara: Polyvinil Klorür (Polyvinyl ikincil mikroplastikler olarak adlandırılır. NAYLON POŞET YERINE
Chloride) (PVC) İkincil mikroplastikler için belli bir
parçalanma/ufalanma süreci gerektiğinden, ORGANIK BEZ ÇANTA
PVC’lerde bulunan fitalatlar tüm canlılar bu mikroplastikler ancak rüzgar, güneş (UV
için çok zararlı. Bazı oyun alanları ve ışını), su gibi etkenler aracılığıyla biyolojik | Pet şişe yerine su matarası veya cam
evlerdeki yer döşemelerinde kullanılan PVC parçalanmaya maruz kalarak oluşurlar. şişeler.
çocuklarda alerji, astım hatta otizm görülme
riskini arttırıyor. Bu açıdan, gıda maddelerinin plastikle | Plastik pipet yerine çevre dostu pipet…
temasını engellemek çok önemli bir önlem
4 numara: Düşük Yoğunluklu Polietilen (Low olmakla birlikte, yeterli değildir. Sabun,
Density Polyethylene) (LDPE) şampuan, göz kalemi, diş macunu gibi | Plastik kutu, kap ve bardak yerine
Bu da güvenli kabul edilen bir sınıf, ekmek kişisel bakım ürünlerinden çantalara, cam, seramik veya metal malzemeden
torbaları, gazete poşetleri, sebze-meyve ayakkabılara, kıyafetlere kadar çoğu şeyde üretilen ürünler,
torbaları, donmuş gıdalar, çöp torbalarında mikroplastikler bulunuyor; her gün onları
kullanılıyor. Bu da HDPE gibi östrojenik yutuyoruz, yiyoruz ve soluyoruz. | Kişisel bakım ürünlerinde (yüz yıkama
kimyasalların salınmasına neden olabiliyor. Örneğin, çamaşır makinesinden çıkan jeli, diş macunu, kozmetik) plastik
5 numara: Polipropilen (Polypropylene) (PP) atık su numuneleri üzerinde yapılan bir içermeyenler,
çalışmada, tek bir sentetik giysiden yıkama
Yoğurt kapları, ilaç ambalajları, yemek başına 1900 adetten fazla mikroplastik | Sentetik tekstil ürünleri yerine doğal
kaplarında kullanılıyor. Isıya dayanıklı lifin (mikrolif) kanalizasyona geçebileceği pamuk, keten, ipek vb. olanlar tercih
olduğundan kimyasal salınımı olmayacağı bildirilmiştir.
düşünülüyorsa da bir çalışmada 2 kimyasal edilmeli,
maddenin salındığı görüldü. Tek bir cilt temizleme (peeling) ürünü
360 bin adet mikroboncuk (microbeads) | Ambalajların aşırı şekilde kullanılması
6 numara: Polistiren (Polystyrene) (PS) içerebilmektedir. Bu mikroboncuklar, bırakılmalı, ürün ambalajlarının “doğa
Köpük olarak adlandırdığımız bardaklar, lavabodan kanalizasyona, oradan da, dostu” veya “biyobozunabilir” olmasına
tabaklar, et kaplarında kullanılıyor. Stiren ileri arıtması olmayan atık su arıtma özen gösterilmelidir.
salınımına neden oluyor, bu da merkezi sinir tesisleri aracılığıyla doğal su kaynaklarına
sisteminde tahribat, kanser gibi hastalıklara geçebilmektedir. Kaynak: Bu yazıda vikipedi’den
neden olur. Yüksek ısı salınımı arttırıyor, Günümüzde, mikroplastiklerin %20 yararlanılmıştır.
sıcak içeceklerin bu köpük bardaklarda ’sinin denizlere döküldüğü, kalan % 80’lik

Sayfa | 17