Page 23 - COSMILIFE-3

www .k uad. or g YIL:1 SA YI:3 A ĞU S T OS 2023

En azından bunlardan ilk üçünde, doğrudan büyümeyi ve bağışıklığı da engelleyebilir. ve yerleşim alanlarının birbirine bitişmesine
işitsel etkiler büyük oranda bireyin gürültü neden olabilir ve sonuç olarak sanayi alanının
kaynağına olan yakınlığı ile ilişkili olan gü- Gürültü, birçok türün çevre hakkında bilgi yarattığı gürültü kirliliği komşu yerleşim birim-
rültüye maruz kalma seviyesine ve süresine toplamak için kullandığı çevresel ipuçlarını lerinde yaşayanların sağlığı üzerinde olum-
bağlıdır. algılamayı etkileyebilir. Akustik ipuçları lar- suz etkiler yaratabilir. Gürültü kirliliği yaratan
va oryantasyonu ve uzlaştırma kararları için diğer etmenler arasında özellikle acil durum
Yoğun ve dürtüsel seslerin dokulara zarar
verebileceğine ve hayvanlar bir gürültü kay-
nağına yakın olduklarında potansiyel olarak
ölümcül etkilere yol açabileceğine dair ka-
nıtlar vardır, ancak çok daha fazla kişinin yo-
ğunluğun düşük olduğu gürültü kaynağından
belirli bir mesafedeki seslere maruz kalması
muhtemeldir ve etkilerin fiziksel değil davra-
nışsal olma olasılığı daha yüksektir.

Bu nedenle, antropojenik gürültünün etki-
leri küçük, kısa vadeli davranış ayarlarından
ölümle sonuçlanan büyük davranışsal veya
fizyolojik değişikliklere kadar gidebilir.

Gürültü, tek bir hücreye ve tüm organlara me-
kanik olarak zarar vererek, bir organizmanın
hem anatomisini hem de morfolojisini etki-
leyebilir. Örneğin, gürültü omurgasızlardaki
statosistlere (içerisinde denge taşı bulunan önemli bir rol oynar, örneğin; resif balıkların- sirenleri, çeşitli beyaz eşyalar ile ev âletlerinin
kesecik), balıklardaki kulaklara ve / veya yüz- da ve kabuklularda, bu işaretler belirli yaşam gürültüleri, fabrika-makine sesleri, yapım ve
me mesanelerine ve deniz memelilerindeki alanlarının varlığını ve uygunluğunu göstere- onarım çalışmaları, ses çıkaran hayvanlar, ses
işitme organlarına zarar verebilir. Gürültü kay- bilir. Dahası, gürültü avcı-av etkileşimlerini sistemleri, hoparlörler, maç, eğlence, dini-sos-
naklı bu tür bir hasar hem omurgasız hem de etkileyebilir. Ayrıca, gürültü hem omurgasız yal faaliyetler sayılabilir.
omurgalılarda kütlesel bükülmelere yol aça- hem de omurgalı hayvanlarda avcı karşıtı sa-
bilecek algı ve yönelime sebep olabilir ve / vunmayı azaltarak avlanma riskini artırabilir Kontrol hiyerarşisi kavramı ortamda veya işye-
veya yüzdürme kontrolünü olumsuz yönde veya önleyici davranışı etkileyebilir. rindeki gürültüyü azaltmak için kullanılabilir.
etkileyebilir. Mühendislik gürültü kontrolleri, şehir plan-
Gürültü aynı zamanda çiftler ve gruplar arasın- lanmasının daha düzenli yapılması gürültü
Gürültü ayrıca birey oluşun çeşitli aşamaların- daki sosyal yapıyı olumsuz yönde etkileyerek yayılımını azaltmak ve bireyleri aşırı gürültü-
da organizmaları da etkileyebilir. Erken yaşam bireyler arasındaki saldırganlığı artırarak grup den korumak için kullanılabilir. Gürültünün
evreleri, doğal çevresel dalgalanmalara to- uyumunda zayıflamış sosyal bağlara ve den- kontrolü uygun veya yeterli değilse bireyler
lerans gösterebilse de antropojenik kaynaklı gesizliğe yol açabilir. kendilerini gürültü kirliliğinin zararlı etkile-
çevresel değişiklikler, doğal aralığın ötesine rinden korumak için bazı adımlar atabilirler.
ulaşabilir. Dünya çapında en yaygın gürültü türü ula- İnsanlar yüksek sesli ortamda bulunmaları
şım sistemlerinden kaynaklanır. Ayrıca şehir şartsa, işitme koruyucu araçlar kullanarak ku-
Antropojenik gürültü, endokrin sistemi de planlamacılığında yanlışlar yapılması sanayi laklarının işitme sağlığını koruyabilirler.
etkileyebilir, bu da balıklarda ve me-
melilerde stres hormonu olan Son yıllarda gürültü kirliliğini azaltmak adına,
kortizol salgılanmasında Amerika’da Buy Quiet adlı girişim, daha sessiz
bir artışa yol açabilir. araçlar ve ekipmanlar üretmeyi ve bunların
Kesin mekaniz- üreticilere pazarlanmasını teşvik ediyor.
manın belirsiz
kalmasına rağ- Kaynaklar:
men, gürültü-
nün neden oldu- Kunc HP, McLaughlin KE, Schmidt R. 2016
ğu fizyolojik stres Aquatic noise pollution: implications for
gelişimsel gecikme- individuals, populations, and ecosys-
lerin ve büyüme anor- tems. Proc. R. Soc. B 283: 20160839.
malliklerinin muhtemel Zeynep Aktaş-/ekolojist.net
bir kaynağıdır, ancak üremeyi, Wikipedia.org

Sayfa | 23