Page 19 - COSMILIFE-6

www .k uad. or g YIL:2 SA YI:6 EKİM 2024

rında ve süreçlerinde kozmetik dünyası kolay- bu konudaki bazı gözlemlerime değineyim. malarına ve hatta konserinin iptal edilmesine
laştırıcı ve etkileyici bir rol oynayabilir demiştik. Almanya’nın çok kültürlü bir toplumsal yapısı kadar ileri boyutlara ulaştı.
Çok kültürlü bir toplum olmak, örneğin Kuzey olduğu gerçeği son yirmi yılda geniş bir şekilde
Amerika’da uzun zamandan beri kabul edilmiş kabul edildi, her ne kadar bunu problem olarak
bir durum ve kozmetik dünyası da bu toplumsal algılayan kesimler olsa da. Ancak bu çok kül-
yapıyı kucaklamış, hatta onu daha da eşitlikci türlü yapı içinde kimlerin‚ kültürel birliğinden
yapmaya gayret eder bir konumda görüyor ken- söz etmek gerekir. Orada epey muğlaklık var.
dini. Örneğin çok kültürlü cilt bakımı hakkın- Yani her farklı etnik ya da milliyeti olan birey ve
da yazan Lisa Doyle cilt bakımı için dört tip cilt gruba bir kültürel farklılık yakıştırmak gerekir
olduğunu ve bunlara değişik cilt bakımı mal- mi, pek açık değil.
zemesi uygulanabileceğini söylemiş. Gene de
bütün bu cilt tiplemelerinin ortak sorunlarının Örneğin Almanya’da yaşayan Avusturya vatan-
da olduğunu, örneğin değişik hızda ve türde de daşları, bir ihtimal ayrı bir kültürel gruba ait ola-
olsa hepsinin yaşlanma sorunu olduğunu, buna rak algılanmamakta. Ama kültürel farkın‚ çok
karşı ne stratejiler ve hangi kozmetik çözümler ve derin olduğu düşünülen grupların toplumu
sunulabileceğine değinmiş. çok kültürlü yapan parçaları olarak görülmeleri
yaygın. Örneğin Vietnam kökenliler, Türkiye kö-
Bu yaklaşımın temelinde çok kültürlülüğü kabul kenliler, Arnavut kökenlilerde olduğu gibi. Bu
etme ve kutlama olduğu muhakkak; ama diğer grupların ayrı kültürel adet ve özellikleri olduğu
yandan yazarın altını çizdiği gibi çok kültürlü- varsayılmakta.
lüğü pazarlama amacıyla mutlak ve değişmez
bir olguya indirme ve kültür kavramını bir tek Bu farklılıklar ne derecede kozmetik dünyasına,
tip kalıba koyup somutlaştırma sabitleştirme kozmetik ürünlerinin arz ve talebine yansıyor
eğilimi hatta tehlikesi de var. Başka bir yazıda diye düşünürsek, gene kozmetik pazarında Demek ki bazı kültürel sembol olduğu düşünü-
Francis Wu’nun vurguladığı gibi bazı fiziki fark- Kuzey Amerika örneklerinde gördüğümüz gibi len uygulamalar ve kozmetik kullanarak belirli
lılıkları kültürel fark olarak algılamak hem - bir genellemeler ve farklılıkları gruplaştırmalar var. bir güzellik anlayışına uyum, sanıldığı kadar ya
derecede - doğru, hem de problemli. Problemli, Örneğin, Arap kültürünün farklı kozmetik ve gü- da her konumda masumane bir seçim olmuyor.
zira fiziki farklılıkları değişmez ya da tabii olarak zellik anlayışı olduğu varsayımı nedeniyle ona Çevrenin ve toplumun kullanımı ve seçimi nasıl
görmeye ya da yorumlamaya yol açabiliyor. uygun, Arap zevkine uygun saç, sakal ve yüz algıladığı, aidiyet konusuna ne kadar geniş ya
Yani kültürü bir mutlakiyete indirgiyor ve aynı bakımı yapan stüdyolar, berberler ve uzmanlar da dar baktığı, düşünülmesi gereken noktalar.
zamanda kültürel farklılığı yüceltiyor (belki de mevcut. Bu berberlerin ve güzellik stüdyoları-
bu yüceltme sırasında farklılıkların üstesinden nın sayısı son 10 yılda gelen göçmenlerin aynı Kozmetik üreticileri görebildiğim kadarıyla
gelinebileceğini göz ardı ediyor). zamanda iş bulma kapısı olmaları nedeniyle çok kültürlülüğü hem toplumun her bireyine
epey arttı. Belki de bu artışın etkisiyle Alman kendini ifade etmek ve kendi kimliğini kamu
Bu anlattıklarıma somut örnekler vermek ge- toplumu içinde evvelki on yıllara nazaran daha önünde temsil edebilmeye imkan veren bir
rekirse, belki Türkiye’den uzaklaşarak şu anda sık Orta Doğu tipinde olduğu varsayılan saç, alan olarak görüyor. Ekonomik olarak da üre-
yaşadığım Almanya toplumu içinde çok kültür- sakal ve yüz bakımı adetleri görülür oldu. Bu tilenlerin çeşitlendirilmesi ve yeni tüketicilere
lülük ve kozmetik dünya nasıl bir araya geliyor; bakımı takip eden ve meşhur olan sporcuların de sunulabilmesi açısından bir açılım ve niche
önderliği de eminim bu yaygınlaşmada etkisi olarak görüyor. Bunlar bence çok kültürlülüğe
olmuştur. olumlu, insani ve kapsayıcı yaklaşımlar.

Diğer yandan, ilginç tartışmalar da yaşandı; Yalnız “Cin şişeden bir kere çıktı mı, bir daha
özellikle kültürel farklılıkların kişisel güzellik geri sokmak zor” misalinde olduğu gibi, çok
anlayışlarına nasıl yansıyabileceği konusun- kültürlü topluma sunulan kozmetik ürünleri
da. Medyada ve kamusal alanda geçen yıllarda farklı görünümleri sadece belirginleştirmeye ve
tartışılagelen Avrupa’daki kolonyalizm tarihine görünür kılmaya etkili olmuyor, aynı zamanda
eleştirel bakma çabaları arasında‚ diğer kültür- bu görünümlerin farklı olduğu düşünülen kesit-
lerin güzellik anlayışları hatta siyah tenli olma lere bir yafta gibi yapıştırılmasına, hatta onları
gibi fiziksel özellikleri nasıl temsil edilmeli ko- tanımlayıcı sembol olmaya dönmesine de yol
nusunda yoğun tartışmalar yaşandı. açabiliyor. Yani paradoksal bir şekilde açılım
olacağına darlaşmaya ve bağnazlığa neden ya
Bazı sanat ürünlerinde, örneğin Otello piyesinin da aracı olabiliyor. Dolayısıyla kozmetik dün-
sahneye konulmasında, beyaz tenli bir aktörün yası da bu toplumsal süreçleri, dilsel ve görü-
yüzünü siyaha boyaması, kolonyalist bir tavır nümsel etkileri izlemek ve ona göre ‚masumiyet
olarak yorumlandı ve eleştirildi. Bir beyaz tenli perdesi arkasına saklanmadan, çok kültürlü
şarkıcının saçlarını dreadlock (rastalar) denilen toplum içindeki sosyal ve kültürel sorumlu üre-
ve Reggae müzisyenlerinden tanıdığımız stilde tim stratejileri nasıl olur, bunu enine boyuna
yaptırması şarkıcının başka bir kültürel görünü- bence düşünmek zorunda. Ama güzellik çeşitli
mü izinsiz kendine mal etme/gasp etme suçla- olur anlayışından vazgeçmeden!

Sayfa | 19